maturaprzecieki

basel

81. Polska za Augusta III
Największą troską ostatnich lat życia Augusta II było zapewnienie sukcesji dla syna, zarówno na tronie Saksonii jak i na tronie Rzeczpospolitej. O ile w Saksonii nie było problemów, bo była to monarchia dziedziczna, o tyle był problem z tronem Polski. August II starannie przygotował elekcję syna. Najpierw zmienił tych, którzy stali na czele państwa. W ten sposób otoczył się ludźmi, którzy mogli poprzeć jego plan. Te zabiegi królewskie wywołały niepokój szlachty. Podejrzewano nawet Augusta II o chęć przeprowadzenia elekcji vivente rege. Podejrzewano także o próby przeprowadzenia zamachu stanu. To wszystko wywoływało w Rzeczpospolitej stany napięcia szlachty. Na sejmiku szlacheckich, gdy ktoś chciał wywołać wrzenie, wystarczyło wymówić imię Augusta II. Sytuację postanowiła wykorzystać Rosja, ale tym razem już w porozumieniu z Brandenburgią. Właściwie z inicjatywy Brandenburgii jednego z ministrów Loewenwolda rozpoczęły się pertraktacje w Berlinie już w 1732 r. w sierpniu. Pertraktowano o następcy tronu Rzeczpospolitej. Wykluczono Stanisława Leszczyńskiego. Wykluczono także możliwość objęcia tronu przez Augusta III. Układ ten nazwany układem Loewenwolda nigdy nie został ratyfikowany, nie mniej jednak świadczył o tym, że Berlin chce przejąć kontrolę nad przyszłą elekcją w Rzeczpospolitej. Warto zauważyć jak zmienia się układ sił w Europie. Za Augusta II była walka pomiędzy Bourbonami a Habsburgami, teraz ten układ zmienił się. 1 lutego zmarł August II Mocny. Wówczas wysunięto kandydatury do polskiego tronu. Jedną z nich była kandydatura Stanisława Leszczyńskiego. Odrzucono kandydaturę Augusta III. Ale pomocną dłoń dla Wettina wysunął elektor brandenburski. Zaproponował, że w zamian za koronę Rzeczpospolitej odda Wielkopolskę i Prusy Królewskie. Był to warunek niemożliwy do zrealizowania. Doszło do ochłodzenia stosunków pomiędzy Dreznem i Berlinem. W lipcu 1733 r. zawarte zostało porozumienie pomiędzy Rosją, Prusami i Austrią. Celem tego porozumienia było osadzenie Augusta III na tronie Polski. W Rzeczpospolitej doszło znowu do podwójnej elekcji, najpierw wybrano Stanisława Leszczyńskiego, a później Augusta III. Za Stanisławem Leszczyńskim opowiedziało się blisko 13,5 tys. wyborców. Natomiast kandydaturę Sasa poparło 3,5 tys. Ponadto wybór Sasa dokonany był pod naciskiem Rosji. Wojska carskie wkroczyły na teren Litwy. Wojska saskie zgromadziły się w Prusach. Sam August koronował się na Wawelu 17 stycznia 1734 r. Po stronie Leszczyńskiego opowiedział się Gdańsk. Stanisław Leszczyński liczył na pomoc Francji. Pomoc ta okazała się symboliczna. Nie udzielili pomocy Leszczyńskiemu także Szwedzi. Rzeczpospolita pogrążyła się w wojnie domowej. Dopiero w 1736 r. udało się zwołać tzw. sejm pacyfikacyjny. August III został ostatecznie uznany jako władca Polski i jako król przystąpił do układania polityki państwa. Chciał doprowadzić do sytuacji, aby unia personalna pomiędzy Saksonią a Rzeczpospolitą stała się także unią realną. Dlatego utworzył wspólny rząd polsko-saski. Pierwszym człowiekiem w nowym rządzie został Józef Sułkowski, który właściwie w Saksonii przebywał od lat dwudziestu. Powierzono mu najbardziej odpowiedzialne funkcje w państwie. Ale cóż istniał problem. W Saksonii, która była krajem protestanckim katolik nie miał prawa, pełniąc urząd, podejmować jakichkolwiek decyzji. Potrzeba było kogoś kto mógłby dublować Sułkowskiego, podpisywać jego decyzje. Tym człowiekiem został Brühl - minister którego decyzje po zatwierdzeniu elektora Saksonii nabierały mocy prawnej. Natomiast Sułkowskiego mieli wspierać inni Polacy, którym król powierzył znaczące stanowiska państwowe i to zarówno na dworze saskim jak i w armii saskiej. Plany stworzenia realnej unii sasko-polskiej upadły pod naciskiem państw ościennych. Ponadto Brühl Polaków nie lubił i przeforsował plan ścisłej współpracy Saksonii z Rosją. Ponadto plan obejmował zachowanie suwerenności jeśli chodzi stosunki z Wiedniem z cesarzem, oraz niezależność od Berlina. W Berlinie, w Brandenburgii bowiem dostrzegał Brühl głównego wroga Saksonii. Gdy ten plan został przeforsowany w ścisłej współpracy z Rosją upadła kariera Sułkowkiego. Sułkowski nie był już potrzebny. Po zawarciu w 1739 r. sojuszu z Rosją August III mógł nawet zostać cesarzem po śmierci Karola VI. Zachęcał go do tego między innymi król Prus. Ale August III chciał być pewny, że zaangażowania się w walkę o tron cesarski nie wykorzysta Stanisław Leszczyński. Stanisław Leszczyński nie zamierzał ubiegać się o koronę Rzeczpospolitej, rządził w Lotaryngii i było mu dobrze. Walkę o tron cesarski August III przegrał. Od 1746 r. rozpoczął reformę wewnętrzną państwa, najpierw w Saksonii. Wprowadził tam system ministerialny, na czele rządu stanął Brühl. Henryk Brühl posiadał pełnię władzy wykonawczej. Otoczył się ludźmi zaufanymi, tworząc tzw. Konferencję ministrów. To sprawiło, że istniejąca do tej pory rada królewska, która była reprezentacją stanów, parlamentu została ograniczona w swojej roli. Stała się organem, który miał dostarczać jedynie środków na potrzeby państwa. To doprowadziło do konfliktu ze stanami saskimi. Po raz ostatni parlament saski został zwołany w 1749 r. Centralizacja władzy, wprowadzenie rządów absolutnych przyniosło w niedługim czasie Saksonii bardzo pozytywne owoce. Przede wszystkim rozwinęła się kultura dworska, rozwinęła się gospodarka, jakakolwiek krytyka władzy, ingerowanie w politykę pierwszego ministra było surowo zakazane.
Sukcesy jakie August III odniósł w Saksonii wprowadzając reformę, zachęciły go do zaprowadzenia podobnych zmian w Rzeczpospolitej. Sytuacja w Rzeczpospolitej temu sprzyjała. Wprowadzony został od 1717 r. stały podatek na wojsko. Zatem nie było potrzeby zwoływania sejmu. Wzrastała także dochodowość królewszczyzn co pozwalało na lepsze gospodarowanie dochodami. Sejm konieczny był tylko w jednym przypadku, mianowicie należało zmienić prawo o elekcji. August III dążył do tego, by w Polsce zaczęła obowiązywać zasada elekcji vivente rege - czyli wskazania następcy za życia władcy. Szlachta polska nie chciała się z tym zgodzić. Obawiano się wzmocnienia władzy królewskiej i powiększenia wpływów najbogatszych rodów. To wszystko sprawiło, że sejmy były paraliżowane, pięć sejmów zostało zerwanych. Pozostałe rozeszły się bez podjęcia uchwał ustrojowych. Z innych działań jakie podjął August III zostały zrealizowane takie jak: przebudowa zamku warszawskiego, który odtąd miał pełnić funkcję rezydencji na okres wykonywania obowiązków królewskich. Przestał być zamek warszawski siedzibą królów. Król mieszkał w pałacu saskim, w Ogrodzie Saskim powstał nowoczesny gmach teatralny mający spełniać role centrum kulturalnego. Na niektóre przedstawienia widzów zapędzano siłą z ulicy, ponieważ nie były chętnych. August III przebywał w Polsce dłuższy czas w lata parzyste, czyli w latach, kiedy miał odbywać się sejm zwyczajny. W lata nieparzyste rezydował w Dreźnie. Rady Senatu zwoływał do Wschowy. Dawało mu to możliwość szybkiego powrotu do Drezna. Radę Senatu określano jako Familię. I to Familia decydowała o polityce wewnętrznej państwa. Liderom Familii król powierzał najważniejsze prowincje Rzeczpospolitej co miało być zaczątkiem systemu ministerialnego. W ten sposób powstała w Rzeczpospolitej nowa warstwa - arystokracja, która mogła stanowić przeciwwagę dla dawnych rodów magnackich. Ale opozycja pilnowała tego, by na sejmie nie przeprowadzono żadnych reform ustrojowych państwa, wykorzystując do tego celu przede wszystkim skłócenie domów magnackich. Dlatego system ministerialny nie przyniósł w Polsce takich owoców jak w Saksonii. Co więcej dawne rody magnackie podkopały znaczenie Familii. Wówczas dwór, August III stworzył nowy układ polityczny wokół osoby Jerzego Augusta Mniszka, który był marszałkiem nadwornym koronnym. Ten nowy układ polityczny nazywany był Kamarylą Mniszka. Mniszek, który uzyskał zaufanie Augusta III potrafił skutecznie zrażać do domu Wettinów, a szczególnie do samego Brühla. Dzięki Mniszkowi zostały zniszczone wszelkie możliwości dalszej unii z Saksonią. W 1762 r. odbył się sejm, który wskazał przyszły kierunek działania elit Rzeczpospolitej, a mianowicie współpracę z Rosją. Na czele stronnictwa prorosyjskiego stał ród Czartoryskich. Z reform przeprowadzonych przez Augusta III należy wymienić takie jak: reforma skarbowa. Ta reforma stworzyła podstawę porządkowania finansów publicznych i prywatnych. Drugą reformą była reforma szkolnictwa, zarówno szkolnictwa pijarskiego jak i jezuickiego, co sprawiło, że to szkolnictwo w Rzeczpospolitej równało wzorcom europejskim.
Wznowiono działalność wydawniczą w zakresie prawa i historiografii. Drukarnie w Lipsku i w Dreźnie stały się głównymi centrami wydawnictw polskich. Śmierć Augusta III nastąpiła 5 października 1763 r. dokładnie w rocznicę wyboru go na króla Polski, w czasie przygotowywania do uroczystości, które miały uświetnić jubileusz. August III był władcą ciekawym. Miał ciekawe życie osobiste, miał ponad 200 nieślubnych dzieci, każde dziecko wyposażył.