maturaprzecieki

basel

Zupełnie inaczej aniżeli we Francji czy w Niemczech przebiegała reformacja w Anglii. W Anglii zachodziły procesy, które miały wpływ na Kościół. Przede wszystkim w Anglii zostały przeprowadzone reformy społeczno-ekonomiczne. Te reformy burzyły dotychczasowy porządek, porządek feudalny. Ostoją dawnego, feudalnego porządku był kościół katolicki. Do Anglii dotarły poglądy myślicieli renesansu. Wieś angielska przeżywała poważny kryzys gospodarczy. Zwiększyła się znacząco liczba żebraków w miastach. Było to związane z rugowaniem chłopów ze wsi. Pola uprawne w Anglii zamieniane były na pastwiska. Do pilnowania owiec nie trzeba było zatrudniać dużej ilości chłopów, a w mieście nie było dla nich pracy. Przedstawiciele humanizmu domagali się reformy kościoła. Henryk VIII natomiast na początku jawi się nam jako przeciwnik protestantyzmu, przeciwnik Lutra. Zwalczał poglądy protestanckie, dzięki temu został obdarzony przez papieża tytułem defensor fidei - obrońca wiary. Mimo postawy Henryka VIII poglądy protestanckie zdobywały w Anglii coraz większe grono zwolenników. Powstała taka sytuacja: Henryk VIII król angielski jest przeciwnikiem Lutra, ale ten sam król Henryk VIII jest przeciwnikiem cesarza niemieckiego Karola V. Robi wszystko, aby osłabić pozycję Karola V w Niemczech. Przystąpił więc do obozu przeciwników Karola V czyli luteranów, dlatego zaczął coraz bardziej skłaniać się ku protestantom. Ale było to początkowo trudne, ponieważ żoną Henryka VIII była ciotka cesarza Katarzyna Aragońska. Małżeństwo zawarte z racji politycznych, nie było małżeństwem udanym. Henryk VIII postanowił wykorzystać fakt, że Katarzyna Aragońska nie dała mu następcy tronu. Zwrócił się do papieża Klemensa VII, jeszcze jako obrońca wiary, z prośba o unieważnienie małżeństwa. Prosił także papieża, by ten wyraził zgodę na małżeństwo z Anną Boleyn. W takich przypadkach z reguły papież wyrażał zgodę na unieważnienie małżeństwa. Problem w tym przypadku polegał na tym, że papież był całkowicie uzależniony od cesarza. Jego pozycja zależała od cesarza, a zatem nie mógł wystąpić przeciwko cesarzowi i zgody nie wyraził. Henryk VIII wykorzystał to jako pretekst by wystąpić przeciwko Rzymowi. Społeczeństwo angielskie stanęło po stronie króla. Poparł go parlament angielski, poparł go także nowy prymas kościoła angielskiego Tomasz Crammer. Poparł go także nowy lord kanclerz Tomasz Cromwell. Henryk VIII zawarł małżeństwo z Anną Boleyn. Potomstwo z tego małżeństwo miało uzyskać prawo do korony angielskiej. W 1534 r. parlament angielski zalegalizował małżeństwo króla oraz ogłosił oderwanie kościoła angielskiego od kościoła rzymskiego. Dokonał się to poprzez uchwalenie aktu supremacji. Na mocy tego dokumentu król stawał się zwierzchnikiem Kościoła w Anglii. Właściwie był to jedynie pierwszy etap reformacji angielskiej, ponieważ faktycznie zmiany doktrynalne dokonały się później. Początkowo dokonano tylko zmiany zwierzchnictwa nad kościołem, natomiast nie wprowadzano żadnych zmian w dziedzinie dogmatów. Kiedy Henryk VIII zerwał z kościołem rzymskim wystąpił przeciwko organizacji kościelnej i stosunkom ekonomicznym jakie w kościele panowały. Zniesione zostały wszystkie klasztory w Anglii, ziemie z majątków kościelnych przeszły na własność państwa. Rozpoczął się czas terroru. W 15 36 r. zostało spisanych 10 artykułów nowej wiary, a 3 lata później w 1539 r. jeszcze sześć nowych. I tak:
- anglikanie uznają, że źródłem objawienia jest Biblia interpretowana dzięki światłu Ducha Św. w oparciu o tradycję,
- uznano również zasadę usprawiedliwienia przez wiarę, ale w tym aspekcie usprawiedliwienia zwracano uwagę na trzy elementy: osobisty wysiłek człowieka, wolna wola człowieka i łaska Boża,
- przyjmują anglikanie hierarchiczny ustrój Kościoła,
- do pełnienia niektórych funkcji powołuje się osoby posiadające specjalne święcenia, do tych funkcji czysto kapłańskich w kościele anglikańskim należą: udzielanie sakramentów, głoszenia słowa Bożego, odprawianie nabożeństw komunijnych.
Kapłani mogą zawierać związki małżeńskie, biskupi są kapłanami, których powołuje król, by godnie reprezentować interesy kościoła lokalnego. Najwyższym zwierzchnikiem kościoła jest król, który mianuje biskupów i arcybiskupów. Anglikanie odrzucają zwierzchnictwo papieskie nad kościołem angielskim oraz odrzucają dogmat nieomylności papieża. Czas prześladowań religijnych Henryk VIII wykorzystał by wysłać swoich przeciwników na szafot. Między innymi na szafocie zginął Tomasz Morus, później także Tomasz Cromwell. Po śmierci Henryka VIII władzę w państwie objął jego syn małoletni. Kraj pogrążył się w chaosie. Panowanie syna było krótkie, potem na tron wstąpiła córka Henryka VIII - Maria. Korzystając z poparcia społeczeństwa, Maria nawiązała ponownie kontakt z kościołem rzymskim. Poślubiła także syna Karola V - Filipa, zatem nawiązała kontakty z cesarstwem. W Anglii zaczyna się czas reakcji katolickiej. Maria krwawo łamała wszelkie próby oporu, licznie w Anglii płonęły stosy. Dzięki temu Maria zyskała tytuł krwawej Marii. Te próby przywrócenia przez nią katolicyzmu w Anglii były z góry skazane na niepowodzenie, ponieważ było to sprzeczne z interesami państwa. Po śmierci Marii tron objęła Elżbieta I. Stanęła ona po stronie anglikanizmu, który stał się religią państwową.

69. Kontrreformacja
V sobór laterański zakończył się w marcu 1517 r., ale podjęte wówczas postanowienia o reformie Kościoła pozostały na papierze. Na skutki tego nie trzeba długo czekać, już w październiku zaczyna się reformacja (wystąpienie Lutra). Kraje europejskie pogrążyły się w zamęcie wojny domowej. Kościół katolicki w wyniku reformacji zaczął tracić na znaczeniu, zaczął tracić wyznawców. Stało się jasne dla Kościoła, że trzeba podjąć kontrofensywę i przeprowadzić reformę. Dzieło reform podjąć papież Had rian VI. Ale na tronie papieskim zasiadał zbyt krótko, aby zrealizować swoje plany. Jego następca Klemens VII nie podjął dzieła reformy. Dopiero kiedy na tronie papieskim w latach 1534-1549 zasiadł Paweł III rozpoczęła się reforma Kościoła. Pierwszym posunięciem Pawła III było powołanie specjalnej komisji. W skład tej komisji wchodzili ludzie zdecydowanie przeciwni reformacji. Reforma zaczęła się od wprowadzania zmian w kurii rzymskiej. Kardynał Contanini uzasadniał w jednym z przemówień potrzebę takiej reformy. Kiedy komisja obradowała nad projektami reform w Rzymie pojawiła się grupa pielgrzymów hiszpańskich. Byli też studenci z Paryża. Grupę tę przyprowadził do Rzymu były żołnierz z Nawarry - Ignacy z Loyoli. Pielgrzymi przybyli do Rzymu by zaofiarować Kościołowi swoją pomoc. Chcieli służyć Kościołowi wszędzie tam, w każdej okoliczności, gdzie zajdzie taka potrzeba. Taki był początek zakonu jezuitów, który został zatwierdzony w 1540 r. Ten zakon stał się najbardziej skutecznym narzędziem reformy Kościoła. Poza normalnymi ślubami jakie składają zakonnicy, jezuici składali jeszcze ślub bezwzględnego posłuszeństwa papieżowi. Pierwsze reformy podjęte przez Pawła III kończyły się niepowodzeniem, głównie na skutek rywalizacji Francji i Niemiec. W 1542 r. bullą Licet ab initio papież powołał Święte Oficjum - Officium Sacrum czyli najwyższy trybunał inkwizycyjny. W 1542 r. Paweł III powołał sobór trydencki. Termin rozpoczęcia tego soboru wyznaczył na 1545 r. Było to jednak 20 lat za późno. Pojednanie wydawało się niemożliwe. Luter w tym czasie zupełnie odrzucił instytucje kościelne, odrzucił także instytucję soboru. Jednak dla samego Kościoła Katolickiego sobór miał bardzo duże znaczenie. Niektórzy mówią, że właściwie to był ostatni sobór, późniejsze to już nie są sobory. Przede wszystkim sobór zajął się sprawą nadużyć w Kościele, tych, które doprowadziły do załamania się całej administracji kościelnej. Wprowadzono w Kościele obowiązek rezydencji biskupów, proboszczów. Do tej pory było tak, że biskup nie musiał przebywać w obrębie swojej diecezji, czerpał z niej zyski, natomiast nie musiał tam przebywać. Tak samo proboszcz. Zlikwidowano także kumulacje urzędów w Kościele. Zakazano łączenia kilku urzędów, i podjęto decyzje o obowiązkowych studiach dla kandydatów do kapłaństwa. W sprawach doktrynalnych dokonano wykładni wiary. Podano wszystkie dogmaty, co jest zgodne z nauczaniem Kościoła, co nie jest nauczaniem Kościoła. Ten wykład wiary nazywa się Professio fidei tridentinae. Zdefiniowanie dogmatów, potwierdzenie tych, które istniały zakończyło stan niepewności, który sprzyjał szerzeniu się protestantyzmu. Dzięki temu wyznaniu wiary Kościół zaczął uzyskiwać wyznawców. Nastąpiło odrodzenie religijne, ponieważ pojawiły się studia, podniósł się poziom nauczania, poziom kaznodziejski. Jezuici otworzyli szkoły średnie o wysokim poziomie kształcenia. Odrodziło się życie uniwersyteckie. Przeprowadzono także reformę niektórych zakonów w Kościele i odrodzono życie mistyczne, rozpoczął się ruch zewnętrznej ekspansji Kościoła. Kościół zaczął opuszczać Europę, docierając do krajów Afryki i Azji, później także do Ameryki. Dzieło reformy kontynuował papież Paweł IV. Paweł IV kierował Kościołem w latach 1555-1559. Ale racje soboru za jego pontyfikatu uległy zatrzymaniu, gdyż Paweł IV uważał, że najlepszym sposobem walki z herezją jest inkwizycja. Wzrasta rola Świętego Oficjum jako najwyższego trybunału inkwizycyjnego. W 1559 r. ogłosił Index Librorum prohibitorum. Na tym indeksie znalazły się wszystkie dzieła, które były sprzeczne z doktryną Kościoła, sprzeczne z wiarą i nauczaniem Kościoła. Indeks ksiąg zakazanych miał być na bieżąco uzupełniany. Paweł IV, który wspierał działaniem Świętego Oficjum nie był papieżem lubianym w Rzymie. Po jego śmierci wszystkie jego pomniki zostały zniszczone. Sobór trydencki zakończył swoje obrady w 1563 r. za pontyfikatu Piusa IV.