maturaprzecieki

boniek007

Kultura i jej rola w życiu społecznym.

1.Sposób rozumienia kultury.
Kultura i jej aspekty:
- materialna – ma na celu uzyskiwanie doskonalszych i bardziej użytecznych gatunków roślin czy zwierząt oraz wydobywanie dóbr naturalnych, przetwarzanie ich i nadawanie im pożądanych cech użytkowych
- duchowa – obejmuje ćwiczenie umysłu, rozwijanie wrodzonych zdolności, kształcenie i wychowywanie

Etnocentryzm – różny sposób oceniania kultury własnej i obcej.
Ksenofobia – postawa lęku i agresji wobec obcych.
Stereotyp – uproszczony schemat czegoś.

2.Kulturowe podstawy etyki życia społecznego.
Etyka – ogół zasad, norm postępowania obowiązujących w danej zbiorowości; moralność.

Powinności etyczne:
czyn moralny – określa warunki, jakie muszą być spełnione, aby działanie mogło być uznane za moralne
prawo – określa wzór obywatela i jego obowiązki w stosunku do państwa, dysponując sankcjami i przymusem w wypadku, gdy nie są one przestrzegane
moralność – ocenia postępowanie ludzi jako dobre (moralne) lub jako złe (niemoralne)
systemy religijne – osądzają ludzkie czyny według ich zgodności z wolą boską, obiecując zbawienie wieczne za podporządkowanie się jej i zapowiadając potępienie jako karę za przeciwstawianie się tej woli
zwyczaj – apeluje do konwencji i nawyku – za ich nieprzestrzeganie jednostce grożą negatywne oceny, izolacja, a nawet kary ze strony otoczenia.

Najważniejsze wartości – cnoty obywatelskie:
- odwaga sumienia
- odpowiedzialność
- uczciwość (prawdomówność)
- wrażliwość społeczna
- solidarność
- życzliwość
- współczucie.

3.Podkultura młodzieżowa.
Podkultura (subkultura) – to grupa lub środowisko istniejące w obrębie większej kultury, mające własne specyficzne cechy, wzory zachowań i system wartości.
Kontrkultura – kontestacyjny ruch kulturowy odrzucający powszechnie uznane wartości, normy i wzory zachowania i wprowadzający na ich miejsce własne, opozycyjne w stosunku do oficjalnego porządku style życia, zasady, wartości i cele.

Pojęcia uzupełniające:
epistemologia, gnoseologia – dział filozofii zajmujący się analizą procesów poznawczych
estetyka – nauka o sztuce, jej istocie, stosunku do rzeczywistości, o kryteriach oceny dzieł sztuki, metodach twórczości artystycznej

Polityka jako zjawisko społeczne.

1.Różne rozumienia pojęcia polityki.
Polityka – terminu tego używa się na określenie zjawisk społecznych z dziedziny:
- wyrażania i realizacji interesów grup społecznych
- walki o władzę oraz jej sprawowania
- działalności państwa, partii politycznych i innych instytucji
- świadomości i kultury politycznej, opinii publicznej.

Koncepcje polityki:
a) w ogólnym znaczeniu – samodzielna działalność kierownicza
b) dyrektywno-organizatorska – sztuka dokonywania wyboru celów i podejmowania decyzji w skali państwowej oraz skutecznej ich realizacji
c) politologiczna – zorganizowana działalność mająca na celu zdobycie i utrzymanie władzy
d) socjologiczna – sfera realizacji potrzeb i interesów społecznych
e) konsensualna – sztuka rozstrzygania konfliktów w drodze kompromisu
f) konfliktowa – rozstrzyganie konfliktów w drodze walki
g) komercyjna – sfera legalnego stosowania przymusu.

2.Podmiotowość polityczna.
Podmiotowość polityczna – zdolność jednostek, grup, organizacji i instytucji do tworzenia polityki. Wyraża się:
- w samodzielnym uczestnictwie w życiu politycznym, zgodnie z własnymi interesami
- w wywieraniu wpływu na zachowanie i położenie innych
- w wywoływaniu zmian w stosunkach politycznych.
Jest rezultatem:
- obiektywnych możliwości działania wynikających z układu sił politycznych
- subiektywnych dyspozycji obejmujących wiedzę, umiejętności i motywacje do działania
politycznego.

Podmioty ostateczne polityki – wielkie grupy połączone wspólnotą interesów i dążeń. Są głównym źródłem polityki. Ich rola w jej tworzeniu ma charakter pierwotny.
Podmioty bezpośrednie – organizacje i instytucje polityczne prowadzące działalność polityczną oraz uczestniczące w sprawowaniu władzy i rządzeniu. Są podmiotami wtórnymi, reprezentującymi i realizującymi interesy i wolę polityczną wielkich grup społecznych.

Kierunek i tempo procesów politycznych zależą od:
- sytuacji ekonomicznej społeczeństwa
- stanu stosunków między podstawowymi grupami społecznymi
- poziomu świadomości społecznej.

System polityczny tworzą:
- organy państwowe
- partie polityczne
- organizacje społeczne uczestniczące w działaniach politycznych państwa
- podstawowe zasady i normy regulujące działania podmiotów polityki
- relacje między nimi
- uznawane wartości i cele polityki.

3.Przedmiotowe ujęcie polityki.
Władza - podstawowy przedmiot polityki, przywilej panowania nad wolą i działaniem innych ludzi.
Władza polityczna – władza państwowa. Bezpośrednimi podmiotami są instytucje polityczne, które kierują i zarządzają różnymi dziedzinami życia społeczeństwa oraz dysponują odpowiednimi środkami oddziaływania: koordynacji, kontroli, przymusu, przemocy, sankcji i represji.
Władza ekonomiczna – wynika z posiadania środków produkcji, sprawowana wobec tych, którzy tych środków nie posiadają i muszą wynajmować swoją pracę w celu uzyskania środków do życia.

Monteskiuszowski podział władz – dzieli władzę na:
- władzę ustawodawczą (władzę tworzącą prawa)
- władzę wykonawczą (stosującą prawo)
- władzę sądowniczą (obsługującą prawo).
Stosunki między tymi władzami regulowane są na zasadach wzajemnej równowagi i hamowania. Podział ten jest częścią składową współczesnego konstytucjonalizmu i podstawą ustroju demokratycznego.

Władza jako autorytet – opiera się na jej dobrowolnej akceptacji, wynikającej z uznania autorytetu lub legalności danej władzy.
Władza jako siła – jest skutkiem stosowania przymusu, przemocy, sankcji karnych.

Legitymizacja władzy – uznawanie jej za prawomocną. Jej podstawowym wyznacznikiem jest posłuszeństwo obywateli wobec władzy.
Typy legitymizacji władzy:
- przez tradycję – opiera się na wierze, że władza jest prawowita, gdyż istniała zawsze. Jest uznawana za legalną, gdy jest uświęcona tradycją norm, na których się opiera.
- typu charyzmatycznego – występuje wódz charyzmatyczny, czyli człowiek posiadający dar do podporządkowywania i zjednywania sobie ludzi. Opiera on władzę na wierze ludzi w jego nadzwyczajne właściwości.
- typu prawnego – opiera się na wierze w racjonalny charakter prawa, które jest podstawą trwałego i pożądanego ładu politycznego.

4.Konflikty społeczne i sposoby ich rozwiązywania.
Koncepcje polityki:
- koercyjna – rozwiązanie konfliktu przy użyciu siły; o warunkach rozstrzygnięcia konfliktu
decyduje zwycięzca, który jednostronnie narzuca swą wolę pokonanemu
- konsensualna – rozstrzyganie konfliktu na drodze porozumienia; zadaniem polityki jest
osiągnięcie konsensusu, czyli zgody społecznej.

5.Kultura polityczna.
Kultura polityczna jest zbiorem postaw, wartości i wzorów zachowań uczestników życia politycznego.
Do kultury politycznej zalicza się następujące elementy:
- poznawcze, obejmujące zainteresowanie i wiedzę o polityce
- emocjonalne, wyrażające się w sposobie reagowania i oceniania polityki
- wartościujące, przejawiające się w przypisywaniu znaczenia poszczególnym sferom
polityki i działaniom politycznym
- normatywne, zawierające zasady działania podmiotów politycznych i stosunki między nimi
- wzory, modele i standardy uprawianej polityki
- cele, które realizuje polityka
- motywy uczestnictwa w polityce.

Modele kultury politycznej:
- tradycyjna – opiera się na zasadach regulujących w sposób całościowy i sztywny życie polityczne społeczeństwa
- pragmatyczna – charakteryzuje się praktycznym, elastycznym podejściem do polityki.

Kultura polityczna odgrywa ważną rolę w społeczeństwie:
- daje obywatelowi poczucie tożsamości i przynależności do określonej wspólnoty politycznej
i umożliwia mu świadomy udział w życiu politycznym
- integruje społeczeństwo na gruncie uznawanych wartości i celów politycznych
- stymuluje rozwój demokratycznych mechanizmów życia politycznego
- określa styl uprawiania polityki przez grupy rządzące oraz sprawowania kontroli społecznej
nad ich działalnością
- sprzyja eliminacji negatywnych zjawisk w sferze polityki.

6.Rola opinii publicznej w życiu politycznym.
Opinia publiczna jest formą świadomości społecznej, stanowiącą istotny element życia politycznego. Rozpoznaje się ją na podstawie sondaży socjologicznych.
Opinia publiczna:
- wyraża się w formie ocen wartościujących oraz refleksji dotyczących kwestii takich, jak np.:
▪ metody sprawowania władzy w państwie
▪ tworzenie strategii rozwoju gospodarczego kraju
▪ stan finansów publicznych
▪ ustalanie zasad polityki społecznej
▪ tworzenie różnych dziedzin prawa
▪ funkcjonowanie systemu oświaty i wychowania
▪ system opieki zdrowotnej
▪ poziom życia społeczeństwa
▪ występowanie bezrobocia czy zjawisk patologii społecznej
▪ polityka międzynarodowa państwa
▪ zagrożenia występujące w skali światowej
- przejawia się w postaci reakcji i postaw emocjonalnych wobec powyższych kwestii.