maturaprzecieki

basel

W latach 1512-1517 obradował V sobór laterański. Na tym soborze podjęto próbę reformy Kościoła, ale zapisane w dokumentach soborowych projekty reform nie weszły w ogóle w życie. Rok 1517 uważany jest za początek reformacji w dziejach Kościoła zachodniego - łacińskiego. Samo słowo reformacja wskazuje na to, że Luter nie chciał występować przeciwko Kościołowi, a jedynie chciał naprawy Kościoła. Jego celem nie było zakładanie własnego Kościoła. Drugą obok reformacji nazwą, która funkcjonuje jest protestantyzm, w tym zawarte jest słowo \"protest\" - występować przeciw czemuś. Rzeczywiście, jeśli czyta się pisma Lutra i pisma późniejszych protestantów okaże się, że występują oni przeciwko wielu rzeczom, m.in. przeciwko bałwochwalstwu. Ale jeśli weźmiemy słowo protest i wejdziemy w język hebrajski czy grecki - to okaże się, że słowo protestantyzm ma znaczenie pozytywne, nie tylko negatywne. Bowiem w języku greckim i hebrajskim słowo protest pochodzi od słowa - prorok, a zatem oznacza powrót do źródeł, wzywa do nawrócenia, do odrzucenia grzechu. Protestantyzm jest także ruchem, który wzywa do naprawy w Kościele. Z całą pewnością trzeba stwierdzić, że nadużycia w Kościele średniowiecznym stanowiły podatny grunt do narodzin protestantyzmu. Te nadużycia występowały przede wszystkim wśród hierarchii kościelnej. Papieże często wiedli życie renesansowych książąt, żyli w przepychu i bogactwie. Wyższe godności, urzędy w Kościele zastrzeżone były dla stanu szlacheckiego. Niejednokrotnie urzędy w Kościele kupowano. To zjawisko nazywa się symonią. Czasami też urzędy zdobywane były dzięki pokrewieństwu - takie zjawisko nazywa się nepotyzmem. Opieka duszpasterska schodziła na plan dalszy. Coraz bardziej rozbudowywany był system prawny w Kościele. To powodowało zamieszanie, nie wiadomo było do kogo należą jakie kompetencje. Kościół pod koniec średniowiecza i w okresie odrodzenia zaczął przypominać instytucję, która szuka rozmaitych sposobów by zyskać dla siebie środki materialne. To wysuwało się na plan pierwszy. Temu celowi pozyskiwania środków materialnych służyło także sądownictwo kościelne. Nadużycia występowały także wśród niższego duchowieństwa, co więcej to niższe duchowieństwo było niewykształcone. W większości księża znali głównie kanon, odprawiali mszę św. po łacinie, ale już nie rozumieli pisma św. w języku łacińskim, często nie potrafili pisać. Wielu duchownych niższego szczebla to byli ludzie, którzy żyli w biedzie. Pojawiło się w Europie zjawisko księży wagabundów - żeby zdobyć środki do życia odprawiali nieskończoną ilość mszy, do 15 dziennie. Nagminnie łamany był celibat, nic więc dziwnego, że w Kościele samym i wśród ludu pojawiły się głosy o konieczności reformy w Kościele. Niektórzy książęta, biskupi chcieli zapobiec tym nadużyciom w Kościele. W tym kierunku szły sobory w XV w. Był to sobór w Konstancji i Bazylei. Zwyciężyło jednak stronnictwo przeciwne reformom. W latach 1513 - 1521 na tronie papieskim zasiadł Leon X, który był przeciwnikiem reform. 16 marca 1517 r. zakończył swoje obrady V sobór laterański. Natomiast 31 października 1517 r. mnich, augustianin Marcin Luter przekazał biskupowi Moguncji - Albrechtowi 95 tez. Jest wątpliwe czy tezy te zostały faktycznie przybite na drzwiach katedry, bardziej prawdopodobne jest przekazanie ich biskupowi. Tezy te napisane były w języku łacińskim, skierowane były przeciwko praktyce sprzedawania odpustów. Co to jest odpust ? W nauce Kościoła odpust jest to zniesienie okresowej kary za grzechy. Marcin Luter nie wystąpił przeciwko samym odpustom, wystąpił przeciwko kupowaniu odpustów. Nie można kupować łaski za pieniądze. W Kościele przełomu średniowiecza i renesansu bardzo często pokutę zastępowano opłatą pieniężną. Było to związane z tym, że budowano bardzo często pałace w stylu renesansowym i papieże, biskupi za odpusty zbierali pieniądze. Były np. takie ogłoszenia, że kto kupi list odpustowy uzyskuje odpust. W ten sposób odpusty stały się dużym źródłem dochodu dla papieży i biskupów. Przeciwko temu wystąpił Marcin Luter. Marcin Luter zaprotestował przeciwko temu, ponieważ zauważył, że wielu chrześcijan kupując sobie odpust zwalnia się z obowiązku pokuty. Chrześcijaństwo stawało się magią. Później, gdy rozpoczął się już spór i żadna ze stron nie chciała ustąpić Marcin Luter zakwestionował samą instytucję odpustu. Kościół nie może decydować o tym komu przebacza. W grudniu 1517 r. tezy Marcina Lutra ukazały się drukiem w Norymberdze. Te tezy zaczęły zyskiwać coraz większe poparcie, ale przeciwko Lutrowi narodziła się też opozycja w samym Kościele, zwłaszcza ze s trony biskupów. Arcybiskup Moguncji o tezach Marcina Lutra poinformował Rzym. W swoim liście do Rzymu arcybiskup Moguncji zasugerował, że jest podejrzenie o herezję. Faktycznie intencje arcybiskupa były inne, po prostu obawiał się o swoje dochody, Luter był mu niewygodny. Wiosna 1518 r. z oficjalnym oskarżeniem o herezję przeciwko Lutrowi wystąpili dominikanie. Jesienią tego roku Luter został wezwany do Rzymu, ale do Rzymu nie pojechał. Wtedy wydano nakaz aresztowania go. Wówczas Luter zaczął szukać schronienia i znalazł go w Augsburgu. Następnie odwołał się do papieża, oskarżając swoich sędziów o stronniczość. Warto zauważyć, że Luter nadal jeszcze nie chce zrywać z Kościołem. Dalsza polemika doprowadziła do wydania przez Lutra trzech pism w 1520 r. Pierwsze pismo: \"Do chrześcijańskiej szlachty narodu niemieckiego o poprawie stanu chrześcijańskiego\". W tym piśmie Luter wskazywał wszystkie nadużycia w Kościele. Przedstawił także w tym piśmie tezę o powszechnym kapłaństwie wiernych, odrzucając tym samym kapłaństwo hierarchiczne. Każdy chrześcijanin ma prawo do wykładu biblii i jest powołany do reformy Kościoła. Drugie pismo nosiło tytuł: \"O niewoli babilońskiej Kościoła\". W tym dokumencie Marcin Luter podjął temat sakramentów istniejących w Kościele. Zdefiniował czym jest sakrament i powiedział, że sakrament jest to słowo i czyn dane przez Jezusa Chrystusa. Poprzez szukanie w Piśmie Św. słów ustanowienia popartych gestem Jezusa, wskazał, że takich sakramentów jest niewiele. Takim sakramentem jest: chrzest, pokuta, eucharystia. A zatem odrzucił sakramenty: bierzmowanie, namaszczenie chorych, kapłaństwo i małżeństwo. To nie są sakramenty. Trzecie pismo nosiło tytuł: \"O wolności chrześcijańskiej\". W tym piśmie zawarł główne zasady protestantyzmu. A zatem dopiero wte dy w 1520 r., zaczyna się kształtować nowy Kościół. Rok 1517 jest dopiero próbą reformy, rok 1520 rozpoczyna rozłam. Pisma z 1520 r. bardzo szybko się rozpowszechniły i jakby wywarły wpływ na dalszy bieg wydarzeń. 15 czerwca 1520 r. papież napisał bullę przeciwko Lutrowi. W tej bulli groził papież Lutrowi wykluczeniem z Kościoła, wzywając jednocześnie do odrzucenia tych haseł i pojednania. W ciągu 60 dni, które dostał Luter miał wyprzeć się swoich poglądów i złożyć wyznanie wiary obowiązujące w Kościele. Ki edy Luter otrzymał bullę z groźbą, oburzył się na to, wezwał papieża do wycofania bulli, a następnie sam ekskomunikował papieża. Bullę papieską spalił, spalił także księgi prawa kościelnego. W tej sytuacji 3 stycznia 1521 r. zostało w Rzymie ogłoszona bulla nakładająca na Lutra ekskomunikę. Cesarz Karol V w kwietniu 1521 r. wezwał Lutra na sejm w Wormacji i na tym sejmie cesarz chciał wymusić na Lutrze odwołanie wszystkich pism. Cesarz występuje tu jako zbrojne ramię Kościoła. Luter na sejmie wygłosił mowę obronną i pism nie odwołał. Wówczas cesarz skazał Lutra na banicję.
Główne założenia luteranizmu:
- Sola Sciptura - co oznacza - tylko Pismo Św. - Jedynym kryterium wiary jest Pismo Św. Także ono definiuje moralność chrześcijańską. Luter doprowadził do odrzucenia tradycji, czyli tego wszystkiego co w Kościele stanowi także wykład wiary - tradycja - co powstało w trzech pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Ponadto Luter opierając się na pogańskim kanonie ksiąg świętych przyjął tylko 39 ksiąg Starego Testamentu, odrzuca te księgi, które powstały w języku greckim,
- Solus Christus - co oznacza - tylko Chrystus -. Tutaj Luter zaakcentował fakt, że tylko Jezus Chrystus jest jedynym pośrednikiem między Bogiem a ludźmi. W konsekwencji takiego stanowiska zakwestionowane zostało pośrednictwo Maryi i świętych. Luter odrzucił tutaj także hierarchiczne kapłaństwo. Protest przeciwko kultowi świętych, kultowi Maryi, nie wynikał z niechęci do świętych, ale z odkrycia takiego faktu przez Lutra, że w życiu całych regionów Kościoła zdominowały nabożeństwo do Chrystusa. Zapomniano o Chrystusie. Według Lutra przede wszystkim Jezusowi Chrystusowi należy się kult,
- Sola Fide - co oznacza - tylko wiara - cytat: \"Samą wiarą chwytamy usprawiedliwienia. Bóg poczytuje nas za sprawiedliwych wtedy i tylko wtedy, gdy wierzymy, iż usprawiedliwia nas ze względu na Chrystusa\". Formułując tę zasadę Luter wystąpił przeciwko pewnym praktykom pobożności, rytualizmowi, który wkradł się w chrześcijaństwo. Oparł się w tej tezie na liście do Rzymian, zapomniał o tym, że św. Jakub w swoim liście napisał, że wiara przejawia się w czynach. A zatem nie można wykluczyć praktyk, natomiast czyny bez wiary i wiara bez czynów nie mogą istnieć. Ściśle się ze sobą wiążą. Protestanci wyznają zasadę, że usprawiedliwienie człowieka dokonuje się przez wiarę, ale wiara jest rozumiana jako ufność o Boga i jego obietnic. Dobre uczynki nie są traktowane jako zasługi przed Bogiem, natomiast dobre uczynki świadczą o tym, że człowiek naprawdę przyjął wiarę. Dobre uczynki to kryterium prawdziwości wiary.
- Sola Gratia - oznacza tylko łaska - ten kto przyjmuje wiarę, ufa Bogu, otrzymuje od Boga łaskę. Tylko dzięki tej łasce człowiek posiada zbawienie. Jest to odrzucenie nauki o odpustach, człowiek nie może w innych sposób nabyć darowania win, jak tylko dzięki łasce.
Marcin Luter po skazaniu na banicję znalazł schronienie na zamku w Wartburgu. Wyrok cesarski skazujący na banicję wywołał zamęt w państwach niemieckich. Szczególnie wyraźnie objawiło się to w Saksonii. Z projektami reform, z którymi wystąpił Marcin Luter zaczęto łączyć także radykalne hasła społeczne. Jednym z działaczy, który próbował połączyć reformy teologiczne z reformami społecznymi był Tomasz Muntzel. Wybuchło powstanie chłopskie, które jako główne hasło używało słów bożej sprawiedliwości. Tomasz Muntzel był głównym ideologiem tego powstania. Zanegował w swych pismach konieczność istnienia jakiejkolwiek hierarchii. Odrzucił zarówno władzę świecką jak i duchowną. Nie uznawał chrztu niemowląt. Uważał, że chrzest należy przyjmować w wieku dojrzałym i to w sposób świadomy. Dlatego zwolennik ów Muntzela zaczęto nazywać anabaptystami. Uważał Tomasz Muntzel, że głównym celem reformacji nie jest naprawa Kościoła, ale zmiana stosunków społecznych. W maju, czerwcu 1525 r. masy chłopskie zostały rozbite, sam Tomasz Muntzel zginął. Ale nadal istniał niepokój związany z wystąpieniem Lutra. Sytuacja protestantyzmu nie była najlepsza. Większość książąt opowiadała się po stronie cesarza. Kiedy w 1529 r. cesarz opanował Włochy, jego pozycja w państwie niemieckim wzrosła. W takiej sytuacji protestanci niemieccy zaczęli skłaniać się do ugody z cesarzem. W 1530 r. zwolennik Lutra - Melanchton przygotował wyznanie wiary zawarte w 28 artykułach. Chociaż teologowie katoliccy odrzucili to wyznanie wiary jako próbę pojednania, to po 1530 r. sytuacja zaczęła się niepomyślnie układać po stronie cesarza. W Rzeszy Niemieckiej istniało niebezpieczeństwo wojny domowej, a cesarstwu groziła wojna z Turcją i cesarz na wojnę domową nie mógł sobie pozwolić. W takiej sytuacji w 1532 r. zawarto pokój pomiędzy protestantami a kat olikami. Ten pokój w 1532 r. nie rozwiązał jeszcze sporów religijnych. Napięcie istniało w dalszym ciągu. Właściwie dopiero w 1555 r. zawarty został w Augsburgu pokój, którego główna zasada mówiła - cuius regio, eius religio - czyj kraj, tego religia. Wyznanie protestanckie uznano za równouprawnione. Jeśli popatrzymy na zasadę cuius regio, eius religio - to prawo do wyboru religii przysługiwało tylko szlachetnie urodzonym, tym, którzy mieli władzę. Nie przysługiwało to prawo poddanym. Jeżeli pan decydował, że przechodzi na protestantyzm, to w jego kraju religią panującą stawał się protestantyzm. Ta zasada, która miała zapewnić pokój w Niemczech, w niedługim czasie stanie się przyczyną kolejnego podziału.